Мои впечатления от посещений

В селе есть местность под таинственным названием Хатын -Таш (каменная женщина). Она расположена в полукилометре от села Старые Уруссу, в районе колхозного пруда. С этой возвышенности открывается прекрасный вид на далекие горы, леса и поля. Свое название местность получила от каменного изваяния в виде женской фигуры. Оно было сделано из камня, привезенного откуда-то с Кавказских гор, потому что у нас такого состава, с наличием большого наличия кремния не встречается. Камень могли привезти и с Урала. Этот идол в виде женской фигуры чуть выше человеческого роста просуществовал до 30-х годов.
Меня заинтересовало название местности и происхождение данной скульптуры. Начал с расспросов старожилов. Но они ничего конкретного не смогли рассказать. Выяснилось только, что идол стоял долго. Смотрел лицом на восток. Голову каменной бабы разбили в 30-х годах, а во время Великой Отечественной войны кто-то из жителей села использовал остатки для каменки в баню. В журнале «Идел» нашла упоминание, что каменная баба, возможно, сделана кипчаками. На этом можно было поставить точку. Но когда у человека появляется тайна, хочется ее раскрыть и дойти до истины.

Многие лису считают хитрой. Она не только хитрое, но и очень умное животное. в нашем селе их очень много. Они даже на территории школы гуляют свободно, людей не боятся. Рядом школой есть старинное кладбище. Там живут несколько семей лис.

У нас в селе есть памятник, который был поставлен в честь павших ВОВ односельчан. Ежегодно 9 мая у нас проходит торжественный митинг. К сожалению, живых участников ВОВ осталось очень мало. У нас - только одна бабушка. Её зовут - Салиха.

У нас течёт река Уруссинка. Каждый год весной река Уруссинка выходит из своих берегов. Дома, мосты, огороды - всё на воде.С одной стороны, людей жалко, а с другой стороны - красиво.

Гобәйдуллин Ринат Шәрип улы – татар музыка дөньясында үз тавышын тапкан, халык арасында популярлык казанган талантлы композитор. Аның “Бир кулыңны гүзәлем”, “Күңелеңә авыр алма”, “Күчмә кошлар”, “Каз өмәсе” һәм башка җырлары халык арасында киң таралган. Мәктәпне тәмамлаганнан соң, Лениногорск шәһәре музыка-педагогия училищесын тәмамлый. 1976 елда Чаллы каласына күченә. Шунда “Сердәш” ансамблен оештырып җибәрә. 1980 елларда Казан дәүләт педагогия институтының музыка факультетын тәмамлый. “Сердәш”тә республикабызның бик күп танылган җырчылары иҗат юлын башлый. Бүген дә яшь талантларны ачу эшен дәвам итә.

Мәҗитов Нәҗип Каюм улы –академик, профессор, авыл хуҗалыгы фәннәре докторы. Казан авыл хуҗалыгы институтын инженер-механик булып тәмамлый. Бик күп авыл хуҗалыгы машиналары уйлап табучы, 168 фән эше һәм 21 яңа корал уйлап тапкан. ВДНХ СССР ның алтын медале белән бүләкләнгән.

Иске Урыссу авылы халкы бик тырыш, уңган. Авылның даны Татарстанда гына түгел, чит илләргә дә таралган.
Ибраһимов Наил Хайрулла улы – академик, профессор, математика фәннәре докторы. 1770 елдан ук килгән математик проблеманы чишүгә ирешкән. Мәскәү һәм Новосибирск университетларында математика, физика, механика, биология һәм берничә чит тел фәннәре буенча белем алган. 1970 елларда Флубрайта степендиясен ала, АКШ та эшли. Соңрак Франция, Төркия, Көньяк-Африка илләрендә эшли. “Группы преобразования в математической физике” китабы өчен 1987 елда СССР Дәүләт премиясе белән бүләкләнә. 2000 елдан башлап Блекинге (Швеция) Югары Техник Мәктәбе профессоры, ALGF халыкара үзәкнең директоры.

Революциягә кадәр Иске Урыссу авылында 360 хуҗалык булган, 25%-90 хуҗалык-аерым җирбиләүчеләр; 15%-54 хуҗалык урта хәлле; 60%-216 хуҗалык җирсез, ярлы. Бу ярлы гаиләләр ярым ач, җимерелеп килүче йортларда яки землянкаларда торалар.
Авылда барлыгы -436 берәмлек хуҗалык булган, 2000 артык кеше яшәгән,
4 мулла, 2 мәзин, 3 магазин тотучы, 1 сәүдәгәр булган. 22 хуҗалык аерым җир биләп, урман һәм көтүлек тоткан. Югары, яки “Башкорт” очында Гапделгани бай тегермән тоткан. Иске магазин урынында Газизуллин Харис, Исмаил бай малайлары Даут, Мостафа һ.б. җирле байлар булганнар. Авылда 2 мәчет булып, беренчесендә Әхмәтгали һәм Мөхәммәтзаһит муллалар булганнар. Бу мәчет 1841 елны Казан сәүдәгәрләре Садрый бай ярдәмендә салдырылган. Икенче мәчеттә Мияссар һәм Габдерахман муллалары идарә иткәннәр.
Авылның халкы санын, туучыларны, үлүчеләрне исәпкә алып баруны, ике арада килеп чыккан низагларны җайга салуны мәчет имамнары алып барган. Урыссу авылында ике мәчет булган. Ике мәчете булгач,ике мәхәллә дип йөртелгән.
Бүгенге мулла Исмагыйлев Зәки ага истәлегеннән:
“Авылда күп һөнәрчеләр яши. Иң беренче булып һәр мөселман өендә коръән булдыру. Коръәнне Казан ягыннан китереп саталар. Акча булмау сәбәпле, әйләнеш товар белән йөри. Кеше коръәнне алу өчен товарны әзерләп тора. Коръән-әбинеке, бабайныкы, әтинеке, әнинеке булып йөри.”
1928 елны 1нче мәчет авыл халкы рөхсәте белән дәүләт карамагына алына, 1936 елда манарасы киселеп төшерелә. Авылдашыбыз Тәнзилә апа истәлекләреннән:
“Без дәрестә утыра идек. Кинәт авыл уртасында тавыш купты, кошлар оча, тузан күтәрелә башлады. Йөгерешеп тышка чыксак, мәчет манарасын кисәләр. Бөтен авыл күз яше түгә. Манараны кисеп төшүреләре була, ул кире торып утыра. Бераз басып торганнан соң манара кабат авып төшә. Авылны кара корым каплаган кебек булды. Манараны кисүдә катнашучыларның язмышлары фаҗигале булып тәмамланды.”
Икенче мәчет мәктәп урамында 15 номерлы йорт урынына урнашкан була. Исмәгыйлев Зәки ага истәлегеннән:
“Мәчетнең мәдрәсәсе Хәйбуллина Флера урынына урнашкан иде. Мәчеттә Мияссар һәм Габдрахман муллалар муллалык итә. Мәдрәсәгә исә 5 еллык Бәйрәкә мәдрәсәсеннән күп хәзрәтләр һәм абыстайлар килеп укыталар иде”.

Иске Урыссуы авылы хәзерге Татарстан Республикасының көньяк-көнчыгыш өлешендә, Татарстанның баш каласы Казан шәһәреннән 350 км ераклыкта урнашкан.
Ул чорда авыл утырган урынның табигате бик матур һәм бай була. Хәзерге чорның аксакаллары сөйләвенә караганда,авыл янында “Каравыл” тавында, хәзерге ферма һәм хэзерге алма бакчасы урнашкан урында, аннан арырак ямь-яшел урманнар булган. Хәзерге чорда Бәйрәкә тавы дип аталган һәм шундагы зират урыннары сазлыклы урманнар белән капланган булган.
Хәзерге авыл урынына килеп,беренче утрак тормыш корган кешеләр кызганычка каршы билгеле түгелләр. Алар хәзерге мәктәп урынына урнашкан булганнар. Икенче бер күчеп килгән гаилә хәзерге ферма урынына урнашкан. Шуннан соң авылга Казан арты авылларыннан күчеп килә башлаганнар. Казан арты халыклары килеп утырганчыга хәтле авылда чирмеш һәм калмык-монголлар: Хорамша, Рыс, Сөбәй һәм башка бабайлар тирмәләр корып, терлекчелек белән шөгыльләнә башлаганнар. Борынгы халыкның әйтүенә караганда авылнын исеме дә Рыс бабайның исеменнән алынган булса кирәк. Рыс сүзенең мәгънәсе “бәхетле” дип тәрҗемә ителә. Шуннан чыгып, авылның атамасының мәгънәсен “Бәхет суы” дип аңлатырга була. 1921 – 1924 елларда Иске Урыссудан бик күп авыллар (Яссы-Тугай, Ташкичү, Кыска Елга, Кордон һ.б.) аерылып чыга. Шуннан башлап, авылның атамасын Иске Урыссу, дип йөртә башлыйлар.
1763 елда авылга Минзәлә районы, Карыйлы авылыннан Туктамыш хан улы Ибраһим исемле кеше күчеп килә.Ул авылга хатыны, өч улы белән килә. Ибраһим Иске Урыссу авылында төпләнеп кала.
Ибраһимның авылга килүен әйтеп узгач, авылның шәҗәрәсен дә искә аласы килә.
Татар шәҗәрәләреннән күренүенчә Рыссуы (Урыссу) авылы өч нәселдән барлыкка килгән: 1-Дию Мәнгуф-Кәбәк-Туктамышхан-Ибраһим. Бу шәҗәрә 11 буынны эченә ала. Ибраһим үзе-4 буын, ә 7-11 буыннары 20 гасырда яши.
Шәҗәрәнең борынгы өлеше 14 гасыр тарихына карый. Нәселе Туктамыш хан заманында Кырымның Мангуб каласы тирәләреннән Нократ буйларына күчеп утыра, соңрак Ык буйларына да тарала.
2-Кыргыз шәҗәрәсе. Сәетзадә, “коркод ата” дан соң 7 буын, Колчан бидән соң тагын 3 буын калдырып, Гомәрдән башлана.
3-Әхмәр бабай нәселе.
Кыргыз шәҗәрәсе 1913 елгы “Шура” журналының 10 санының тышлыгында беренче тапкыр басыла. Кыргыз нәселе 17 гасырда ук башкортларга беркетелгән. Каркод ата нәселе булган Колчан би һәм Тыныч би гә Алексей Михайлович Романов кушуы буенча, Сөн буйларыннан башлап, Ютазы , Дим елгаларына кадәр Кандыз авылын кертеп сузылган җирләр, аларга булу турында Уфа воеводасы князь Трубецкой 1632 елда “Охранная грамота” тапшырыла. Кыргыз шәҗәрәсенә кергән нәсел кешеләре “башкортлар” дип аталып йөртелгәннәр. Шәҗәрәне нигә искә алдык дип аптырамагыз. Чөнки авылның бүгенге Каразирек авылыннан алып Урыссу-Ютазы юлының каршы ягы җирләре Уфа өязенә кергән, соңрак Самара өлкәсе җирләре булып йөргән. Ә юлның бу ягы Казан губернасыныкы булган. Бары 1920 елда ТАССР төзелгәч кенә безгә кушылган.