Культурный дневник

Ул каймак туглый торган тар, тирән агач савыт. Гадәттә аны юкә агачыннан ясаганнар. Каймакны озак кына баскач, ул икегә бүленә: май һәм әйрән. Әйрән – организм өчен файдалы эчемлек.

Без җырлыйбыз

Кероси́нка — бытовой нагревательный прибор для приготовления и разогревания пищи на открытом огне, работающий на керосине, по принципу действия аналогичен керосиновой лампе. Появилась в конце XIX века
Керосинка состоит из резервуара, фитильного механизма (для регулировки высоты пламени), жаровой трубы со смотровым слюдяным окном и конфоркой для установления посуды.
Поскольку забор топлива в керосинке осуществляется только фитилём, то сложно добиться значительного расхода. Даже сложные в эксплуатации широкие фитили по нескольку в ряд не позволяли достичь оптимального расхода топлива как в примусах и керогазах. Поэтому прогрев посуды и её содержимого шел медленно. Как следствие, бесполезно рассеивалось значительное количество тепла, приводя к перерасходу топлива.
Второй недостаток — керосинка может сильно коптить при чрезмерном подъёме фитиля.
Из преимуществ следует отметить, что керосинка менее пожароопасна в сравнении с примусом и керогазом, особенно если фитили выдвинуты на малое пламя.
Наряду с примусом, в СССР до 50-х годов XX века керосинка была наиболее распространенным прибором для приготовления пищи

Нинди генә исем белән аталган көн юк хәзерге тормышта.Һәр көнебез бәйрәм кебек.Һөнәри һәм халыкара әһәмиятле даталар белән бәйләнгәннәре дә артканнан-арта бара.Шоколад көне, песиләр көне, куркаклар көне һәм менә алма көне.21 октябрь – “Алма көне” буларак билгеләп үтелә.Әлеге дата табигатьнең иң мул чорында, алма өлгергәндә үткәрелүе белән әһәмиятле.

Фирая Зыятдинова – дистәләгән әдәбият-сәнгать әһелләрен тудырган талантлы Әтнә ягы кызы. Ул сугыш гөрелтесе тынган елда – 1945 нче елның 5 нче сентябрендә Мамыш авылында туган. Кичке урта мәктәпне тәмамлаганнан соң, Казан дәүләт университетының филология факультетында укыган. Бер ел мәктәптә балаларга белем биргәч, гомер буе Татарстан китап нәшриятында редактор булып эшләгән.
Фирая Зыятдинова – “Матур буласым килә”, “Язгы ярсу”, “Ташкын”, “Айнур”, “Мин кояшка елмаям”, “Бака туе” исемле шигырь китаплары авторы. Аның һәр шигыре, җыр көе сорап, үзенә тартып тора. Шуңа күрә Әнвәр Бакиров, Фасил Әхмәтов, Луиза Батыр-Болгари, Рәшит Кәлимуллин кебек күренекле композиторлар шагыйрәнең матур һәм моңлы шигъриятенә еш мөрәҗәгать иткәндер. Л.Батыр-Болгариның “Мин сине шундый сагындым” җыры бүген дә халык күңелендә саклана.

Хотя сегодня многие традиции позабылись, но истинная любовь к хлебу, конечно же, сохранилась. Как и сохранилось бережное к нему отношение. Ведь он сопровождает нас от рождения и до глубокой старости. Но прежде, чем хлеб попадет на стол, он проделывает огромный путь (от выращивания зерна, сбора урожая до производства муки и самого продукта), задействуется множество рабочих рук и техники. Поэтому совсем не удивительно, что у хлеба появился и свой праздник.

Кстати, хлебу посвящено много праздников, и у каждого народа они свои. В России, помимо сегодняшнего Дня, отмечают ещё и Третий Спас (в народе этот праздник называется Хлебным или Ореховым Спасом), который символизирует завершение жатвы. Раньше в этот день выпекали хлеб из пшеницы нового урожая, освещали его и употребляли всей семьей. Существовала и поговорка к этому дню: «Третий спас – хлеба припас». А в феврале на Руси отмечался Агафьин день – День хлеба и соли, когда освящали каравай хлеба и солонку соли как символы домашнего очага и сберегали их в течение года как талисманы, охраняющие дом от несчастий: пожара, мора и т.д.

Сегодняшний праздник – Всемирный день хлеба – это и профессиональный праздник работников данной отрасли, и, конечно же, дань уважения продукту, когда чествуют и всех профессионалов, связанных с производством хлеба, и сам хлебушек. К тому же, это ещё один повод привлечь внимание широкой общественности к проблемам голода, нищеты и недоедания в мире.

Әле кичә генә җәйне көтеп алган идек. Матур, кызу, күңелле көннәре белән җәйнең үтеп киткәнен сизми дә калдык. Ә бүген инде көз! Бакчадагы тулып бешкән җимешләре, кырдагы мул уңышлы игеннәре белән кешеләрне сөендереп, җиргә алтын көз аяк басты. Минемчә, көзне сары төсе өчен генә түгел, ә көзге байлык, муллык өчен дә алтын көз дип атыйлар. Көз җиткәч, көннәр кыскара, төннәр озыная башлый. Укучылар белем алырга дип мәктәпләргә юл тоталар.

Табигать үзенчә матурая башлый. Тирә-яктагы яшеллек, күзгә күренеп, төсен сарыга үзгәртә. Бакчаларга күз салсаң, кып-кызыл, алсу, сары алмаларны, кызарып пешкән миләш, баланнарны күреп хәйран каласың. Иген кырларына карасаң, әйтерсең аларны алтын төсенә буяп куйганнар, сап-сары булып, кояшта күзләрне камаштырып утыралар. Нинди матурлык һәм байлык!

Көз җиткәч, күк йөзе дә үзгәрә. Әле генә кояш балкыган булса, күп тә үтми болытлар барлыкка килә, яңгыр ява башлый. Яңгырсыз көннәрдә көндезләрен бик салкын булмаган һава торышы күзәтелә, ә кичләрен суыта. Иртән тышка чыксаң, җирдәге үләннәргә матур итеп чык төшкән була. Ә әбиләр чуагы дип аталган көннәрдә бигрәк тә җылы һава торышы саклана. Минем өчен бу көннәр ямьле җәй айлары белән саубуллашу көннәре.

Көзге урман үзенең чиста, саф һавасы белән үзенә тартып тора. Урманга килеп керсәң, матурлык та, моңсулык та тоясың. Монда инде җәй көне кебек матур итеп кошлар сайрамый, төрле төстәге күбәләкләр очып уйнамый. Үзләренең хуш исләре белән башны әйләндергән аллы-гөлле урман чәчәкләре соңгы таҗларын коеп утыралар. Агачларга күз салсаң, сары, яшел, кызыл, алтынсу төсләрне күрәсең. Каен агачлары үзләренә бер төрле матур. Ап-ак каеннар сап-сары шәл ябынганнар. Ара-тирә матур, куе яшел төсләре белән җәйне хәтерләтеп, озын нарат агачлары күренә. Урманда да көзге уңыш бик күп була. Гөмбә, чикләвек, балан, алма, миләшләрне кышка җитәрлек итеп җыярга була.

Көз көне җәйге яллар тәмамланса да, мин көзне яратам. Чөнки көз җиткәч, без җәй буена күрмәгән сыйныфташлар белән очрашабыз. Озак күрешми торгач, инде сагынырга да өлгергән дуслар белән төрле хәлләр турында сөйләшәбез, серләшәбез.

Шулай ук мин көз көне һавада кыр казларының, торналарның җылы якка очып киткәннәрен күзәтергә яратам. Шундый матур, тигез итеп тезелеп очалар алар, әйтерсең, бер-берсенә җеп белән бәйләп куйганнар.

Табигаттә бар да бик тиз үзгәрүчән шул. Күп тә үтмәс, бераз вакыт үткәч, агачлардан яфраклар коелып бетәр, иген басулары буш булып калыр, бертуктаусыз яңгырлар ява башлар. Кояш сирәк кенә безгә якты нурлларын бүләк итәр. Беренче кар да явып үтәр. Елга-күлләр ялтырап торган, матур боз белән капланыр. Җир үзенең ап-ак, йомшак юрганын ябынып, татлы йокыга китәр.

Актаныш районының Татар Ямалы мәктәбендә сугыш ветераны Илнур Ирек улы Нургалиев истәлегенә хәтер тактасы урынаштырылды. Бу турыда район басмасы хәбәр итә.

Ильнур Нургалиев 2006 елның декабреннән 2007 елга кадәр тынычлык урнаштыру өчен кораллы Грузия-Абхазия конфликты зонасына китә. Кызганычка, Актаныш егете 2007 елның 13 гыйнварында хәрби бирем үтәгәндә һәлак була.

Тантанада хәрби ветераннар, мәктәп укучылары, авыл халкы һәм Илнурның туганнары катнашты.

Казан ханлыгының бәйсезлеге өчен көрәшче, мәшһүр татар каһарманы, шагыйрь, дәүләт эшлеклесе, рухани, сәид Колшәриф хөрмәтенә аталган. 1552 елның 2 октябрендә, ил белән бергә, аның рухи остазы — Колшәрифнең дә гомере киселә. Колшәриф үз шәкертләре белән Җәмигъ мәчете өчен Явыз Иван гаскәрләренә каршы сугышып мәчет баскычларында үтерелеп һәлак булган. Бөек татар каһарманы - Колшәриф истәлегенә баш Казан мәчете аталган. 1552 елда, Явыз Иван гаскәрләре Казан каласын яулап алганда, мәчет тар-мар ителә

Мәчетнең 8 манарасы бар. Гөмбәз «Казан бүреге» декоратив элементлары, ләлә чәчәге (Идел буе Болгары уңдырыш символы) белән бизәлгән.