Здраствуйте это Я Марьям Андреева.

Район башкарма комитетынын архив булегендэ булдык буген.Альбина Нэкыйп кызы булек эшчэнлеге белэн бик жентеклэп таныштырды.Оешмалар еллар дэвамында тупланган мэгьлуматны элеге ьулеккэ тапшырып алар шушында саклана икэн.

Гаилэбез белэн Арча шэхэрендэ булдык.Бик матур шэхэр .

Буген гаилэбез белэн бик матур истэлекле чишмэдэ тукталдык.Мәшһүр фикер иясе һәм дин белгече Габденнасыйр әл-Курсави – татар халкына һәм гомумән төрки халыкларга, мөселманнарга бәяләп бетергесез мирас калдырган изге затларның берсе. Аның кайда туганлыгы турында ике төрле караш яши. Танылган мәгърифәтче Шиһабетдин Мәрҗани фикеренчә, ул әнисенең туган төбәге булган Казан артындагы Югары Мәксә (хәзерге Арча районына керүче Югары Масра) авылында туа, ә күренекле фикер иясе Ризаэтдин Фәхретдин аны Курсави тәхәллүсенә бәйләп, галимнең Арча төбәгенә караган Курса авылында сәүдәгәр гаиләсендә дөньяга килүен фаразлый. Г.Курсавиның туган елы турында да төгәл фактлар юк. Чыганакларда ул 1771-1772 яки 1775-1776 еллар дип күрсәтелә.
Булачак галим башлангыч белемне Малмыж өязенә керә торган Мөчкәрә авылындагы (хәзерге Кукмара районы) даны еракларга киткән, Габдулла Габдессәлам улы Үтәмешев нигез салган мәдрәсәдә Мөхәммәдрәхим ахуннан ала. Г.Курсави башкалардан үзенең акыллылыгы, күп белергә омтылуы, хәтеренең яхшы булуы беән аерылып торган. Шунлыктан ул укытучысыннан алган белем белән генә канәгатьләнмичә, үзлегеннән дә күп укыган.
1991 елда әтиләре Ибраһим вафат булганнан соң, Курсавиның бертуган абыйсы Габделхалик сәүдә эше белән шөгыльләнә башлый. Әлеге эше белән бәйле рәвештә аңа еш кына Бохара шәһәренә барырга туры килә. Шунда ул шәех Ниязколый әт-Төрекмәни белән таныша, ул оештырган мәҗлесләрдә катнаша. Соңрак энесе Габденнасыйрны да, Бохарага алып барып, Ниязколый әт-Төрекмәни мәдрәсәсенә урнаштыра. Булачак галим әлеге уку йортында да тырышып укый, табигатьтән бирелгән сәләте ярдәмендә кыска гына вакыт эчендә күп мәгълүмат тупларга өлгерә, мәдрәсәдә өйрәнгәннәр белән генә канәгатьләнеп калмыйча, өлкән буын авторларының хезмәтләре белән таныша, аларның фикерләрен өйрәнә. Аннан кайткач, Мәчкәрәдәге җизнәсе һәм аның уллары Гобәйдулла, Муса һәм Мөхәммәтҗан ярдәмендә зур мәдрәсә салдырып, анда укыта башлый. Шул ук вакытта Курсада имам-хатыйб вазыйфаларын да башкара.1808 Габденнасыйр Курсави кабат Бохарага бара һәм анда үзенең исламга карата булган реформаторлык карашларын тарата башлый, чөнки аны мәдрәсә тәртипләре, андагы уку канәгатьләндерми. “Әл-иршәде лилгыйбәд” (“Туры юлга өндәү”) дигән гарәпчә китабында ул бу мәсьәләгә кагылышлы тәнкыйди фикерләрен белдерә, кайбер руханыйларны кискен тәнкыйть итә. Аның кыю, мөстәкыйль фикерләре шул руханыйларны тәмам ярсыта. Алар аны динсезлектә гаеплиләр һәм Бохара әмире Хәйдәр хозурында диспут, ягъни хөкем мәҗлесе оештыралар. Әмир Курсавига үлем җәзасы белән яный. Шуңа күрә ул үз иленә кайтып китәргә мәҗбүр була һәм җәзадан шулай гына котыла ала. Туган ягына кайткач, Г.Курсави зур мәдрәсә ача һәм анда шәкертләр җыеп, аларга белем бирә башлый. Ләкин реакцион руханыйлар аңа монда да тынгылык бирмиләр, гел янап, эзәрлекләп, өстеннән донослар язып торалар. Шулай да соңыннан аңа каршы чыгучылар иман һәм шәригать мәсьәләләре буенча барган ачык бәхәсләрдә җиңеләләр.
1812 елның язында Габденнасыйр Курсави туганнары белән хаҗ сәфәренә чыгып китә. Кызганыч ки, аңа изге җирләрне күрү насыйп булмый, ул юлда барышлый ваба чире (холера яки чума. – авт.) белән авырый башлый һәм сентябрь аенда Истанбулда вафат була. Аны Төркиянең Искедар шәһәрендәге зиратка җирлиләр.

Бистэбездэ урнашкан балчыктан рэсем ясау остаханэсендэ булдым Роза Каримовна эшен бик яратып хэр нэрсэне анлата белэ.Нилэр генэ ясамыйлар икэн монда.

Мин Шэмэрдэн дэ урнашкан балалар сэнгать мэктэбендэ бик матур кургэзмэдэ булдым.Бу мэктэптэ шогыльлэнуче балалар ярдэмендэ оештырылган рэсем кургэзмэсе.Элеге рэсемнэр арасында уземнен ижат жимешем булу белэн мин чиксез бэхетле.Тукай биографиясе — дөнья әдәбияты тарихында иң драматик биографияләрнең берсе. Тукай үлгәндә бит аңа барлыгы егерме җиде яшь кенә иде. Әмма, заманының һәм шәхси тормышының фаҗигале, искиткеч авыр булуына карамастан, шагыйрь иҗат утында янып яшәде, үзе «ярты төш» дип атаган кыска гына гомерендә дә милли поэзиянең классик әсәрләрен тудырды; аның иҗаты — татар классик әдәбияты ирешкән идея-художество югарылыгының матур үрнәге.

мая 2015г. в пгт. Богатые Сабы в Сабинском районе состоялась торжественное открытие памятника, посвященного труженикам тыла.
Памятник труженикам тыла — монументы в России и в странах бывшего СССР, призванные закрепить, увековечить память о суровых и героических буднях людей (женщин, стариков, подростков), трудившихся в народном хозяйстве в годы Великой Отечественной войны 1941—1945 гг.
Установка таких монументов массово организована в период с 2010 года, основная масса монументов появилась в 2012—2015 гг.
Труженики тыла – это люди, работавшие во время Великой Отечественной войны в тылу, и вносящие своим трудом огромный вклад в Победу. Тружениками тыла, как правило, являлись те, кто на момент начала Великой Отечественной войны являлся несовершеннолетним человеком. И, соответственно, он не мог быть военнослужащим, защищавшим свою Родину. Однако, этот человек трудился в тылу, на промышленных и военных предприятиях, выполняя порученные ему задания по изготовлению всевозможной военной и другой техники. Труженики тыла также во время Великой Отечественной войны без каких-либо выходных и отдыха, трудились на сельскохозяйственных работах, своими силами создавали все условия для поддержания не только боеспособности армии, но и обеспечения населения продовольствием и одеждой.

Сегодня были в райцентре Богатых Сабах.Здесь установлен памятник В.И.Ленину.Владимир Ильич Ленин (настоящая фамилия Ульянов) родился 10 апреля (22 по новому стилю) 1870 г. в г. Симбирске (ныне Ульяновск) в семье инспектора народных училищ Симбирской губернии Ильи Николаевича Ульянова и его жены Марии Александровны (урожденной Бланк).
У Ульяновых была большая семья: у Владимира было пятеро братьев и сестер — старшие Александр и Анна, младшие Ольга, Мария и Дмитрий (еще сестра и брат умерли во младенчестве). Родители вполне лояльно относилась к политическому строю Российской империи, являясь частью ее истеблишмента, однако, при этом не препятствовали детям знакомиться со всем многообразием общественных взглядов (в том числе и оппозиционных), имевших хождение в интеллигентской среде. И.Н. Ульянов, ставший на пике своей карьеры директором народных училищ Симбирской губернии, дослужился до высокого чина действительного статского советника и получив, таким образом, для себя и своих детей потомственное дворянство. Он скончался 24 января 1886 г. на 55-м году жизни от кровоизлияния в мозг.
Не успеет семья оправиться от этого потрясения, как в мае 1887 года ее настигнет новый удар. За участие в подготовке покушения на императора Александра III будет арестован, а затем приговорен судом к смертной казни через повешение студент физико-математического факультета Санкт-Петербургского университета Александр Ульянов.

Саба районы Саба жирлеге....1989 елның 15 феврале илебез тарихына мәңгелеккә кереп калды. Бу көнне совет гаскәрләренең соңгы сугышчылары Әфганстан җиреннән чыгарылды. Бу әфганчы ир-егетләребезне хөрмәтләү, чит җирләрдә башларын салган якташларыбызны искә алу, аларның якыннарының хәлен белү көне булып тарихка кереп калды. Әфган бәрелешләрендә газиз улларын югалтып, күпме аналар канлы күз яшьләре түктеләр. Алар...
1989 елның 15 феврале илебез тарихына мәңгелеккә кереп калды. Бу көнне совет гаскәрләренең соңгы сугышчылары Әфганстан җиреннән чыгарылды.
Бу әфганчы ир-егетләребезне хөрмәтләү, чит җирләрдә башларын салган якташларыбызны искә алу, аларның якыннарының хәлен белү көне булып тарихка кереп калды. Әфган бәрелешләрендә газиз улларын югалтып, күпме аналар канлы күз яшьләре түктеләр. Алар алдында олы хөрмәт белән баш иябез.

Дәһшәтле сугыш еллары тарихта калды... Ата-бабаларыбызның батырлыклары һәрвакыт истә, каһарман геройларыбыз күңел түрендә!
1941 ел. 22 июнь таңы. Бу көнне, бу датаны белмәүче юктыр. Таң атып килгән мәлдә куркыныч төшләрдә генә була торган күренеш – чик буе тимерчыбыкларын кисеп, көймәләрдә елгаларны кичеп, илебезнең чикләрен атлап керүче дошман гаскәрләре. Советлар Союзы, күпсанлы кисәтүләргә карамастан, Германиянең мондый адымына әзер булмый. Бер атна эчендә Гитлер гаскәрләре Балтыйк буе илләренең бер өлешен, Украина, Белоруссиянең шактый территориясен басып ала, Молдавия кырларында сугышлар башлана.
Германия самолетларының күпсанлы бомбардировкалары һәм диверсия төркемнәренең эшчәнлеге сәбәпле СССР армиясе тулысынча диярлек элемтәсез кала, күпсанлы самолет, танк, пушка, машиналар яндырыла, дистә меңләгән шәхси состав юкка чыгарыла. Сугышның беренче атнасын бер сүз белән тасвирлаганда «шок» дип атарга була. Дошманның актив гамәлләренә әзер булмаган хәрбиләрнең күбесе көрәшү турында хәтта уйларга да өлгерми кала, ә югалып калмаганнар гитлерчыларның көче, яхшы коралланган, яхшы әзерлекле булуларына каршы тора алмыйлар. Шулай да аерым бер каһарманнар бөтен Европаны диярлек яулап алган «кара дулкыннарны» туктатырга, аларның яу тизлеген акрынайтырга көч һәм кыюлык табалар.
Брест кирмәнен яклау, Белосток-Минск сугышы, Дубно-Луцк-Броды өчен көрәш – сугышның башлангыч аккордлары минор була. Меңәрләгән танк һәм самолет, йөзләрчә мең кеше – сугышның беренче атнасы коточкыч тәмамлана – гитлерчылар 500 км дан артык араны узып, СССРның шактый территориясен утка, канга күмәләр, юкка чыгарылмаган совет гаскәриләре артка чигенергә мәҗбүр була. Алда әле 4 кара ел барлыгын берәү дә күз алдына китерә дә алмый бу вакытта.
Сабабызда Боек ватан Сугыгшында хэлак булучылар исемлеге белэн хэйкэл куелган.Бул масын сугыш.Рэхмэт сезгэ Ветераннар.

Буген энием белэн Шэмэрдэн мэдэният залында урнашкан рэсем кургэзмэсендэ булдым.Узем рэсем ясарга яраткачмы мондый кургэзмэлэрнке бик яратам.Бигрэктэ Г.Тукай портреты миндэ кызыксыну уятты.Торле тослэр белэн хэр чалым дорес итеп сайланып эшлэнелгэн.