"Татарстан Республикасының югалган авыл" (“Исчезнувшие села и деревни Республики Татарстан”) ӨШӘР

Өшәр авылы. Авыл хәзер юк инде, Семиостров авыл советына караган бик күп авылларны су күтәрелергә мөмкин булган өчен күчергәннәр. Авыл күчкәнгә 30 елдан артык инде. Авылда бары бер өй генә торып калган. Ул Габдулла абый йорты. Ул анда бүгенге көнгә кадәр сеңлесе белән шул урында яши. Авыл урыны печәнлек, ташландык урыннар булып калган. Ә бит заманында Өшәр 4 зур урамлы авыл булган. Үзенең балык заводы, кирпеч заводы, май заводы белән дан казанган. Печән, балык һәм башкалар белән сәүдә иткән. Ә менә "Өшәр” исеме каян килеп чыккан соң?Бу сорауга Фирдәүес Гарипова да, Леонид Арсланов та, һәм башка галимнәр үз фикерләрен язганнар. Кайбер авылдашлар әйтүенә караганда иң беренче бу җирләргә Гали исемле бер кеше килеп утырган.Ул сазлык буенда яшәгән.Аның исеме белән буа, ягъни Гали буасы дип исемләнгән сулык, һәм Гали өянкесе булган.Өянке бары берәү генә булган.Авылга да нигез салучы шушы кеше дип уйлаучылар бар.Мондый вариантны да китерәләр:

Авыл халкы арасында төрле һөнәр ияләре булган: кыршау кертү, кәрзин үрү, дуга бөгү, чабата ясау, олтан салу, итек басу кебек һөнәр ияләре.Авыл халкы игенчелек, терлекчелек, балыкчылык, умартачылык белән шөгыльләнгән.Авыл халкын электән үк эшсөярләр дип атаганнар.Эшсөяр сүзен алар бераз кыскартып эшәр дип атап йөртә башлаганнар.Халык теленә җайлаштырылып ул Өшәр дип атала башлый.Рус телендә әйтүе көйсез булгач, барлык җиде авылны берләштереп, Семиостров дип атап йөртә башлыйлар.Зур авылдан, Өшәрдән, бераз читтәрәк тагын бер авыл салганнар. Ул - Чиялек. Аңа Яңа Семиостров дип исем биргәннәр.Яңа Семиостррв авылы калкулыкта урнашкан.Калкулыкта бик күп булып кыргый чияләр үскән.Халыклар калкурак урыннарга күчеп яши башлагач, бу урынга да кешеләр күчеп киләләр.Кыргый чияләрне кисәләр.Авыл төзиләр. Авылны татарча Чиялек дип атап йөртә башлыйлар. Баштагы исеме Яңа Өшәр.
18 нче гасырда Революция вакытында Уфимская губерна.Мензелинский уезд Суксинский волость Семиостровский контун булган.”Марс” колхозы була.Аның председателләре Гайнанов Каһир, Борһанов Мөхәммәтдин, Нуруллин Лотфуллалар була.Нуруллин Лотфулла сугышка киткәч. Вәлиев Насибуллага тапшыралар, ул сугышка киткәч, Исламова Мәзхиямал апа председатель булып кала.Мәзхиямал апа председатель булган вакытта, 1950 нче елда "Марс” колхозы "Көрәш” колхозы белән кушыла.Авыл советы гел бергә булган.1945 нче елда, Хөббетдинова Гөлшан апа сүзләреннән, авылда биш йөзләп кеше булган.

Мәктәптә Аликина Асия, Миңнеханова Наҗия, Гыйздуллина Гөлчирә, Галимов Нәҗип, Авзалова Зоя, Мусина Гәүһәрия, МифтаховаФлүрәләр укыта.

Сугышка кадәр Зинанова Гөлбану укыта.

Авылларны бер колхоз берләштергән.Ул колхоз "көрәш” дип аталган.Авыл Советы Өшәр авылы җирлегендә була.”Көрәш” исеме авылда барган сыйнфый каршылыкларга карата булган мөнәсәбәт аркасында кушылган.Авыл халкы электән үк көрәшеп яшәгән.Хәтта гражданнар сугышы вакытында шундый вакыйга булган:авыл халкы бу вакытта кызылларны түгел, ә акларны яклап чыккан.Кызылларны авылга да кертмәгәннәр.

Авылның мулласы Хөснетдин мулла авылны каргап, Суксуга күчәргә мәҗбүр була.Ул бу авыл халкын каргап, бу авыл халкы мәңге рәхәт күрмәсен,-дип китә. Авылда байлар күп була. Шуңа да авыл халкы аклар яклы була. Авыл халкы Габдулла Арслановны бирмәс өчен бик тырыша.Ләкин аның хатынын подвалга ябып куеп, ирен Себергә алып китәләр.Чөнки ул авылның бик бай алпавыты булган була.

Авыл халкы бер-берсен бик нык ихтирам итсә дә, иркен болыннар,урманнар,күп мал асрау авыл халкының психологиясенә йогынты ясамый калмаган.Алар бераз масаючан,ирек сөюче,горур булган.Авыл халкының һәрберсендә мылтык,ау кораллары була..Авыл халкын”волевая натура” дип атап йөрткәннәр.Алар берәүгә дә буйсынмый торган халык булган.Һәм шунысын да әйтергә кирәк,авыл халкы яшәгән урыннар да төрле вакыйгаларга сәбәпче булган.Мәсәлән башка авылларда үзләренең тәртипләре белән мактанырлык булмаган кешеләрне Өшәр авылына эшкә җибәрә торган булганнар.Ә инде Өшәрдә үз гаепләрен”юганнан” соң аларны кире үзләренә җибәргәннәр. Ягъни аларны халык бездә”чистарындылар” дип атый торган була.

Авыл халкы нәрсә үстергән соң? Авыл халкы яшелчә утыртмаган, бәрәңге дә түтәлләп кенә утыртылган. Печән, балык белән алга киткән авыл. Печәнен дә, хәтта яшелчәгә алыштырганнар. Рус Әҗбидән Өшәргә тозлы кыяр, кәбестә сатарга китерә торган булганнар.

Авыл бик зур булган. Авылдагы бер исемдәге кешеләр берничә булган, авыл халкын һөнәре буенча, шаянлыклары буенча кушамат белән йөрткәннәр. Мәсәлән: орчыкныкылар (орчык ясаган), агач тарак ясаучы Гаффар бабайны - Таракныкылар һәм башка дип атап йөрткәннәр. Ә менә армия хезмәтендә 11 ел писер хезмәтен башкарган Марданов Әхтәм абыйны авыл халкы "пичер” дип атап йөрткән.

Өшәр авылы янындагы күлне Өшәр күле дип атыйлар.Ә инде Чиялек авылы янындагы күлне Чиялек күле дип атыйлар.Өшәр авылы халкы авыл урамнарында кое булмаганлыктан, Өшәр күленә суга төшә торган була.Авыл урамнарында һәрберсеннән бер-берсенә туры тәшә торган тыкрыклар били.Ул тыкрыклар аша халык күлгә суга төшә торган була.

Чиялек белзн Өшәр арасында бер күл бар.Ул таллар белән уратып алынган. Ул аккошлар төшә торган тыныч күл. Язын бу күлгә каз-үрдәкләр дә тәшә торган булган. Авыл халкы бу күлгә ауга йөргән. Аккошлар төшә торган тын күл булганга аны Аккошлар күле дип атаганнар.