Культурные блоги Валиахметовой Зайнап

Баландыш авыл китапханәсендә авыл чишмәләренә багышланган күргәзмә эшли. Күргәзмәне кургәч мин Баландыша чишмәләр куп икәнен белдем.

Баландыш авылы районыбызда иң күп чишмәле авыл буларак исәпләнә.

Ул районыбызда иң күп чишмәле авыл буларак исәпләнә. Әнә аларны саный китсәң: Котдус, Хабибулла, Шәйди, Гата, Хабибрахман, Гөлчирә, Данияс-Ильяс чишмәләре. Аларның исемнәре безнең борынгы тарихыбызны, данлы үткәнебезне көзгедәге кебек чагылдыралар. Бер атама дә юкка гына бирелмәгән, аларның нигезендә берәр сәбәп ята. Әйе, һәр чишмәнең үз тарихы, үз моңы, үз агымы, үз юлы бар.

Котдус чишмәсе
Котдус чишмәсенең килеп чыгуы Котдус бабай исеме белән бәйле. Тау астында Котдус бабайның бик зур агач бакчасы булган. Ул бакчада бик күп төрле җимеш агачлары үскән. Таудан төшә торган юлдан җигүле ат төшкән чакта сулы чокырга төшә һәм аягын сындыра. Шуннан монда чишмә барлыгын белгәннәр. Аның суы бик көчле чыккан. Котдус бабай чишмәгә улак куя һәм аны һәр елны әйбәтләп карап, тазарта торган була. Хәзерге вакытта чишмәне авылдашыбыз Габдулла абый Загидуллин карап,чистартып тора.Чишмә бүген дә Котдус бабай исемен йөртә.

Шәйди чишмәсе
Кәримуллин Шәйдулла бабай суның кайнап утырганын күргән һәм аны чистартып, киңәйтеп аңа башта агачтан эшләнгән тәпән куйган. Суны шуннан ала торган булганнар. Соңыннан тимердән улак куеп зур итеп кыршаулап алганнар. Бу чишмәне элек Шәйдулла бабай караганлыктан, чишмәнең исеме дә “Шәйди чишмәсе”дип йөртелә.

Хабибулла чишмәсе
Хәбибулла бабайларнын өйләре тау астына урнашкан. Шул тау итәге буйлап бик куп чишмәләр кайнап чыга. Ул чишмәләрне Хәбибулла бабай карап, чистартып тора, улаклар куя. Чишмәләре бүген дә анын исемен йөртә.

Хәбибрахман чишмәсе.
Хәбибрахман чишмәсе тау итәгеннән бәреп чыга. Монда табигать искиткеч матур. Әлеге чишмәнең суы шундый тәмле һәм сихәтле. Аны карап, чистартып торучысы хөрмәтенә Хәбибрахман чишмәсе дип атаганнар. 2019 нчы елда Хабибрахман абыйның балалары һәм оныклары көче белән чишмә яңартылды .

Гөлчирә чишмәсе
Авылынын йөзен, яшәешен даими кайгыртып торучы егетләребез Самат һәм Рөстәм Мөхәммәтшиннарга авыл халкы бик рәхмәтле.Аларның тырышлыгы белән авылыбыз уртасында матур "Гөлчирә" чишмәсе пәйдә булды. Узенә яңа гомер биргән игелекле авылдашларыбызга рәхмәтен әйтеп, ул бик күп еллар Баландыш халкын саф суы белән сыйлап, җырлый-җырлый агар әле.

Данияс-Ильяс чишмәсе.
Кизләү, чишмәләрне чистарту изге бурыч икәнне авылның олысы-кечесе аңлый.Борынгы чишмәне төзекләндерүгә дә авылдашларыбыз Данияс Гайнетдинов һәм Ильяс Мөбәрәкшин алынды. Алар чишмә биләмәсен корыган агачлардан, чүп-чардан чистартып, елганың каршы ягында саркыган чишмәне казып, озын торбалар аша ярның бу ягына чыгарып, халыкка уңайлы чишмә ясадылар.

В дер. Старые Зюри Тюлячинского района есть вот такой памятник Неизвестному солдату

В России первый мемориал появился 7 ноября 1919 года на Марсовом поле в Петрограде (Санкт-Петербурге). Там увековечили память жертв Февральской и Октябрьской революций 1917 года, а также Гражданской войны 1917–1922 годов. Сейчас во всем мире более 40 монументов Неизвестному Солдату.

История Неизвестного Солдата
Самым известным мемориалом считается памятник Неизвестного Солдата, который появился в Лондоне в 1920 году. Могила содержит прах неопознанного британского солдата, которого убили во время Первой мировой войны. Его прах захоронен 11 ноября 1920 года в Лондоне, в Вестминстерском аббатстве. На могильной плите высечена надпись: «Солдат Великой войны, чье имя ведомо Богу».

Обычно памятники Неизвестному Солдату ставят на могиле, в которой находятся останки погибшего солдата, которого не удалось опознать. Однако прежде чем увековечить на этом месте мемориал, специалисты проводят ряд экспертиз. Они должны убедиться, что личность воина действительно невозможно установить по разным причинам, а также понять причину его смерти. Неизвестным Солдатом будет считаться только тот воин, который погиб в бою или не смог восстановиться от тяжелых ран, а также не был пленным или дезертиром.

День Неизвестного Солдата в России учредили в память о безвестных советских и российских воинах, которые погибли во время боевых действий — как на территории страны, так и за рубежом. Праздник решили сделать 3 декабря не просто так: именно в этот день в 1966 году в Александровском саду у стен Московского Кремля перезахоронили прах неизвестного советского воина, который умер в бою во время Великой Отечественной войны.

В Республиканской библиотеке имени Роберта Миннуллина организована выставка ко дню рождения Тургенева.


Иван Сергеевич Тургенев (1818–1883) – представитель плеяды великих русских писателей-реалистов XIX столетия, романист, драматург, поэт и переводчик.

Успешный и состоятельный литератор, Тургенев стал связующим звеном между литературными кругами России и Западной Европы. Он открыл богатство и глубину русской литературы западному читателю.

Баландыш авылы Телəче районында, район γзəге Телəче авылыннан 16 чакрымда, тимер юл станциясе Арчадан – 62, Казаннан 94 чакрым ераклыкта урнашкан. Авылны урталайга ярып агучы Инеш үзе ике инешне берләштерә: Олы елга һәм Сәйкә инешләре. Инеш Мишəгə килеп кушыла.

Авыл атамалары безнең борынгы тарихыбызны, данлы үткәнебезне чагылдыра. Бер атама да юкка гына бирелмәгән. Аларның нигезендә атама кую өчен берәр сәбәп ята. Баландыш авылы турында да төрле риваятьләр, сөйләүләр бик күп. Моннан бик күп еллар элек, Мишә елгасының көньяк ягында зур урман булган. Ул урманның яртысыннан күбесен балан агачлары алып торган. Ә урманның ачык өлешендә, ак хәтфә ябылгындай, ап-ак булып ландыш чәчәкләре үскән. Крепостнойлыкка түзә алмыйча, крестьяннар җир шарының төрле урыннарына, күбрәк сулы урыннарга төпләнгәннәр. Үзләренә урын җайлап, тормыш корып җибәрмәкче булып, менә бу урманлыкка да бер крестьян гаиләсе килеп урнашкан. Шулай елга кырыенда агач каезлаганда, йомычкалары елга суына төшеп агып китә һәм үзләренә сыенырга урын тапмаган качкын крестьян гаиләләре, бу йомычкаларны күреп, агымга каршы барып,шушы урманлыкка килеп чыкканнар. Шушында бергәләшеп авыл төзегәннәр һәм яши башлаганнар. Бу җирдә баланлыклар, ландыш чәчәкләре күп булганга авылларын Баландыш дип йөрткәннәр.

Авылның башлангыч чоры Казан ханлыгына карый. 2006нчы елда чыккан “Теләче йолдызлыгы” китабында авыл тарихы язылмаса да, анда булган мәчетләр, имамнар хакында шактый гына материал бар: “Баландыш.Мәхәллә оешкан ел билгесез. 1832 елдан имам – хатибы Шәмсетәбриз Рафиков (1884-1895 еллар арасында үлә).

1850 елда икенче имамы Шаһиәхмәт Таҗетдинов,Татар Кабаны авылыннан(хәзерге Лаеш районы) гади крестьян.1884 елдан (1917 елга кадәр) аның улы Габделкотдус Шаһиәхмәтов алыштыра.Аның улы Габделкаюм Габделкотдусов , 1908 елда Духовное собрание алдында имтихан тотканнан соң, 1909 елда икенче имам булып сайлана. Икенче мәхәллә 1900 елда ачыла,һәм яңа мәчет төзелә.1900-1909 елларда имам – хатибы Мөхәммәт Миршәрәфетдинов(1876 елда туган),1909 елда аны Хуҗасан Мөхәммәтсафин алыштыра (1875 елда туган)."

В сельской библиотеке деревне Баландыш организована выставка в честь года национальных культур и традиций. У каждого народа есть свои традиции.

Мне очень нравится орнаменты татарского народа.

Татарский народный орнамент, являясь основным средством декоративно-прикладного искусства, отражает и сложную историю формирования и развития народа, его культуры и искусства. Об этом рассказывают сотрудники Национальной библиотеки РТ, подготовившие материал об одном из брендов республики.

Прекрасные образцы татарского орнамента нашли яркое выражение в различных произведениях многовекового творчества народа. Принятие ислама сыграло свою роль в выборе сюжетной линии в орнаменте, и наиболее часто встречающийся и сегодня признаваемый как татарский — это растительно-цветочный узор. По своему характеру татарский орнамент глубоко связан с древней земледельческой культурой, начало которой было положено еще задолго до образования Волжской Булгарии.

К середине XIX в. некоторые из традиционных ремесел татар перерастают в мануфактурного типа производства, к ним относились и художественные промыслы, в которых изготовление необходимых в быту предметов осуществлялось по критериям не только пользы, но и красоты. В середине XIX в. развитие традиционных ремесел достигло наиболее высокого уровня. Это относится к ювелирному искусству, золотому шитью, кожаной мозаике, вышивке, ткачеству, каллиграфии, резьбе по камню. Развитие получили также ковроделие, войлоковаляние (в создании ковров — киез, войлочной обуви и головных уборов), обработка металла, плетение из лыка и камыша, резьба и роспись по дереву и бересте, кожаное тиснение и аппликация.

В периодизации татарского искусства этап с середины XVIII до середины XIX в. отнесен к национально-классическому, а этап со второй половины XIX до начала XX в. — к общенациональному.
В Казани и близлежащих татарских деревнях наиболее крупным из художественных промыслов в XIX в. был ичижно-каляпушный промысел по производству декорированной мозаикой узорной кожаной обуви и золотошвейных головных уборов (калфаки и тюбетейки). Отметим лишь, что такой женский головной убор, как такыя, получивший распространение у приуральских татар и татар-мишарей, а также тюбетейки часто изготавливались и расшивались бисером, жемчугом.


В основе ичижного промысла как массового производства изделий татарской узорной обуви из кожи — сапог (читек, ичиги) и туфель (башмак, чувэк) — лежат традиции художественной обработки кожи в технике мозаики — каюлы кун, редко — тиснения. Обувь создается из узорных разноцветных кусочков кожи.

В Больше Метескинской сельской библиотеке тоже организована выставка в честь года педагога и наставника.

Так-же на выставке выставлена книги ураженцев этой деревне.

И информация о нашем районе и родном языке.

Тюлячинский район (тат. Теләче районы) — административно-территориальная единица и муниципальное образование (муниципальный район) в составе Республики Татарстан Российской Федерации. Общая площадь составляет 844,1 км², район расположен в северной части Татарстана. Административный центр — село Тюлячи.

В сельской библиотеке деревне Баландыш организована выставка в честь года педагога и наставника.

В основном на выставке выставлена информация про Каюма Насыри.

Каюм Насыри (2 [14] февраля 1825 — 20 августа 1902) — татарский учёный-этнограф, литератор и просветитель XIX века, автор более 40 научных работ.

Родился в деревне Верхние Ширданы Свияжского уезда Казанской губернии (ныне Зеленодольский район Республики Татарстан) в семье известного богослова и мастера каллиграфии Габденасыра бин Хусейна.
Каюм Насыри учился в деревенском мектебе, затем в медресе при пятой соборной мечети в Казани. В 1855 году он начал давать уроки будущим христианским священнослужителям, а через несколько лет перешёл на аналогичную работу в Казанскую духовную семинарию. Для мусульманина это был по-настоящему смелый, даже отчаянный шаг.
Трудом всей жизни Каюма Насыри можно назвать объемистый том его своеобразных проповедей и наставлений «Плоды собеседований», вышедший в 1884 году в университетской типографии.

Баландыш авылы китапханәсендә менә шушындый, бүгенге көн өчен актуаль булган кургәзмә эшләп килә.

Бу махсус хәрби операциягә киткән авылдашлары хөрмәтенә оештырылган күргәзмә.

Ботен кешенең дә якыннары, туган якларына якыннары янына исән сау әйләнеп кайтсын иде дигән теләктә калабыз бездә.

Баландыш Мәхәллә оешкан ел билгесез. 1832 елдан имам –хатибы Шәмсетәбриз Рафиков. 1850 елда икенче имамы Шаһиәхмәт Таҗетдинов,Татар Кабаны авылыннан(хәзерге Лаеш районы) гади крестьян.1884 елдан (1917 елга кадәр) аның улы Габделкотдус Шаһиәхмәтов алыштыра. Аның улы Габделкаюм Габделкотдусов , 1908 елда Духовное собрание алдында имтихан тотканнан соң,1909 елда икенче имам булып сайлана.Икенче мәхәллә 1900 елда ачыла, һәм яңа мәчет төзелә.1900-1909 елларда имам –хатибы Мөхәммәт Миршәрәфетдинов(1876 елда туган),1909 елда аны Хуҗасан Мөхәммәтсафин алыштыра (1875 елда туган). Колхозлашу елларында мәчет эшләрен алып баруны Мөхәммәтмәгъсүм Мөхәммәтсафин үз өстенә ала (1903 елда туган-1993 елда вафат).

Язылганнардан күренгәнчә,1832 елда ук Баландыш авылы инде имам-хатиб билгеләнгән ныклы авыл булган. Мәчетләребез һәм татар халкы язмышы да шома гына бармаган. Бик җитди сынаулар аша үтәргә туры килә. Бигрәк тә ХVI нчы гасыр татар халкы өчен авыр, газаплы чор була, мәчет манараларының айларын кисә башлыйлар, йә булмаса алардан клублар ясала, бу хәл безнен авылда да була. 1990 нчы елларда мәчетләрне яңадан торгызу башлана.1992 елның июль-сентябрь айларында хуҗалык рәисе Борһанов Фәрхат Рәхимулла улы да Баландыш авылында яңа мәчет салдыра. «Авылыбызны ямьләндереп, күңелләребезне сафландырып яңа мәчет калыкты. Мәчет манарасын куйган көнне җәй буе яумаган яңгыр яуды»,-дип искә ала өлкәннәребез.

Бер халык та, чал тарихтан алып бүгенгегә кадәр бәйрәмнәрдән, изге йолалардан башка яшәмәгән һәм яши алмый. Бүгенге көндә Имамыбыз Рафит хәзрәт Гарипов авылда ислам дине кануннарын — яңа туган балага исем кушу, яшьләргә никах уку hәм мәрхүмнәрне соңгы юлга озату йолаларын бик тә төгәл итеп үти. Мәчеттә hәрвакыт чисталык hәм пөхтәлек, тәртип булуы да соклану тудыра. Ул яшь буынга дини, рухи-әхлакый тәрбия бирү мәсьәләсен игътибар үзәгендә тота. Абыстаебыз Әминә апа Низамиева мәчеттә дини укулар алып бара. Иман йортының ишекләре һәркем өчен ачык. Түбәтәйле бабайларыбыз һәр көнне намазга киләләр.Рамазан уразасында тәравих намазлары укыла. Ураза һәм Корбан гаетләренә авылдашлар бик теләп кайталар.

Мәчет булган авылда бәхет бар. Аллаһ йортыннан илаһи дәва сибелә, мәчеттә бәндә авыруларына шифа таба.

Безнең Теләче районында бик матур, төзек авыл - Иске Җөри авылы бар. Авыл уртасында бик матур мәчет урнашкан. Мәчет тирә юньгә нур чәчеп тора.

Мәчет- ул Аллаh йорты! Тарихта да авылларның дәрәҗәсе аның мәчет-мәдрәсәсе булуы белән билгеләнгән. Ә азан... Азан кешеләрне Аллаһы Тәгаләгә гыйбадәт кылырга, намазга чакыра. Азан тавышы матур тойгылар тәрбияли. Күңелендә иманы булган кеше бу тавышны якын итеп кабул итә, аңа кушыла, догасын кылып намазга баса, күңелендә рухи байлык туплый.