Муса Җәлилгә багышланган башлангыч класс укучыларының районара конференция

Татар халкының бөек улы, герой шагыйрь Муса Җәлил (Муса Мостафа улы
Җәлилов) 1906 елның 15 февралендә элекке Оренбург губернасы (хәзерге
Оренбург өлкәсе Шарлык районы) Мостафа авылында крестьян гаиләсендә
алтынчы бала булып дөньяга килә. 1913 елда Мусаның әтисе Мостафа абзый,
ишле гаиләсен ияртеп, Оренбург шәһәренә күчә һәм вак-төяк сату эшләре
белән шөгыльләнә башлый. 1918 елны ул туган авылына кире кайта һәм бер
елдан шунда вафат була.
Муса алты яшеннән авыл мәктәбенә укырга керә, гаилә шәһәргә күчкәч,
укуын «Хөсәения» мәдрәсәсендә дәвам иттерә. Мәдрәсә елларында
(1914-1917) матур әдәбият әсәрләрен яратып укый, Тукай, Дәрдмәнд, С.
Рәмиев иҗатлары белән яыннан таны¬ша, шулар тәэсирендә үзе дә шигырьләр
язып, аларны мәдрәсәдәге кулъяз¬ма журналга урнаштыра бара.
Октябрь революциясе җиңеп, илдә совет власте урнашкач, «Хөсәения»
мәдрәсәсе Мәгариф комиссариаты карамагындагы урта педагогик белем бирү
мәктәбе итеп үзгәртелә. Муса, бу мәктәпнең алдынгы укучыларыннан булып,
озакламый шәһәр комсомол оешмасына член булып керә.
1941 елның июль аенда М. Җәлил армиягә алына. Башта ул Казан
гарнизоны хәрби частендә рядовой кызылармеец булып хезмәт итә, аннары
к өлкәсендәге политработниклар әзерли торган алты айлык курсларга
укырга җибәрелә. Курск өлкәсенә фашист гаскәрләре якынлашкач, курслар
Татарстанның Минзәлә шәһәренә эвакуацияләнә. 1941 елның декабрендә
курсларны тәмамлагач, өлкән политрук М. Җәлил Мәскәү аша фронтка китә
(февраль, 1942), Ул Төньяк-көнбатыш фронтта чыга торган «Отвага» исемле
газетаның алгы сызыктагы хәрби корреспонденты итеп билгеләнә. 1942 елның
июнендә Волхов юнәлешендә барган канлы сугышлар вакытында, аларның
часте чолганышта калып, М. Җәлил каты яраланган хәлендә дошман кулына
эләгә. Шул көннән патриот шагыйрьнең фашист тоткынлыгындагы газаплы һәм
героик тормыш этабы башлана.

М. Җәлил һәм җәлилчеләрнең, яшерен оешма төзеп, фашизмга каршы алып
барган героик көрәше, каһарманлыклары турында дистәләрчә китаплар -
романнар, повестьлар драма әсәрләре һәм поэмалар язылган, кинофильмнар
төшерелгән. Иң мөһиме: Җәлил һәм аның иптәшләре ахыргы сулышларына кадәр
ватан алдында турылыклы булып калалар һәм фашизмга каршы көрәштә
тиңдәшсез рухи ныклык, батырлык үрнәге күрсәтәләр.
1944 елның февраль аенда Җәлилгә һәм аның көрәштәшләренә Дрезденда
суд була. Фашистик хәрби суд аларны, «дәүләткә каршы җимерү эше» алып
баруда гаепләп, үлем җәзасына хөкем итә. Шул елның 25 августында
Плетцензее төрмәсендә унбер җәлилченең гомере өзелә.